Eten of gegeten worden
Tanzania | Anno 2009
Vrijdag 17 juli | Isebania – Serengeti
Zondag 19 juli | Serengeti – Naabi Hill
Vrijdag 17 juli | Isebania – Serengeti
Het kroonjuweel van Tanzania, zo mag je de Serengeti wel noemen. Nergens ter wereld wordt de strijd op leven en dood tussen roofdieren en hun prooien zo open en bloot uitgevochten als in deze schijnbaar eindeloze savanne. Het schouwspel zou er zo mogelijk nog spectaculairder zijn dan in de Masai Mara. Dat belooft, want onze ervaringen in de Masai Mara zijn niet meer uit ons geheugen te wissen.
Het kroonjuweel van Tanzania, zo mag je de Serengeti wel noemen
We bevinden ons in Isebania, de grensovergang tussen Kenia en Tanzania. Koi en Pedro staan er ons met twee groene Toyota Landcruisers op te wachten. Zo vlot als onze bagage van jeep verwisselt, zo vlot worden onze reispassen van de noodzakelijke stempels voorzien. Ons inentingsbewijs tegen gele koorts – een strikte vereiste in Tanzania, had men ons vooraf gezegd – wordt geen blik waard gegund, van de Mexicaanse griep hebben ze hier nog nooit gehoord, laat staan van H1N1.
Impala’s
Gnoes
De komende dagen zullen Koi en Pedro zowel onze chauffeurs als onze gidsen zijn. Koi is Masai, van meet af aan neemt hij met ambtelijke striktheid de teugels in handen. Pedro is Meru en eerder zwijgzaam; vanavond zullen we nog altijd niet weten hoe zijn stemgeluid klinkt.
Gezapig bollen we over de comfortabele, brede asfaltweg zuidwaarts. Zo gezapig dat het ons – met nog bijna driehonderd kilometer voor de boeg – een beetje op de zenuwen begint te werken. Zelfs op lange rechte stroken zonder bewoning blijft de naald van de snelheidsmeter ruim onder zeventig per uur. Een fietser die aan de rechterkant van de weg rijdt, krijgt een vermaning van Koi – overigens zonder zichtbaar effect. Allengs gaan we Koi percipiëren als het prototype van de ambtenaar die meticuleus de regels naleeft. Of zou dat een restant zijn van de stempel die de Duitse kolonisator op dit land gedrukt heeft?
Buffel met geelsnavelossenpikkers
Wrattenzwijn
Net voor de brug over de brede Mara stopt Koi vrij onverwacht. Het is half twee en er staan twee bomen nabij een hutje. Tijdstip en locatie lijken Koi geschikt voor het verorberen van onze lunchpakketten. Op een naburig veld kijken enkele kromgebogen vrouwen verbaasd op van ons aantreden. Spelende kinderen slaan vanop een veilige afstand de vreemde bedoening gade.
Koetswerk en banden van de jeeps worden met een product bespoten dat de mannetjes van de tseetseevlieg steriel maakt
Eens te meer zijn de lunchboxen overladen, in die mate dat we met de restjes een nieuwe lunch kunnen samenstellen. Koi verwittigt de vrouwen, eentje komt met een grote groene emmer aandragen. Zelfs die volstaat niet om de oogst op te halen. Wanneer we vertrekken, zijn vrouwen noch kinderen ergens te bespeuren. Ongetwijfeld zitten ze in een hutje samen rond een groene emmer.
Zebra’s
Gnoes
Een kwartiertje verder leidt een afslag naar Musoma aan Lake Victoria. Kennelijk is dat enorme meer hier slechts twintig kilometer vandaan. Even na drie bereiken we Bunda, nog even later kruisen we de fameuze Grumetirivier – samen met de Mara één van de belangrijkste obstakels voor de gnoes tijdens hun jaarlijkse migratie naar het noorden.
Zodra zebra’s aantreden, stokt de rij. Want in tegenstelling tot de gnoes hebben zij ons voertuig wél in de gaten
Het loopt al tegen vieren wanneer we Ndabaka Gate van Serengeti National Park bereiken. Het park maakt deel uit van het werelderfgoed en is met zijn oppervlakte van 14 763 km² ongeveer half zo groot als België. Nog 136 km onverharde B144 hebben we nu voor de boeg, parallel met de Grumeti, dwars door de Westelijke Corridor zoals ze dit deel van het park noemen. Dat zal ons gauw drie tot vier uur vergen. Het lijkt niet uitgesloten dat we pas na acht uur in volle duisternis op onze bestemming zullen arriveren.
Serengeti National Park – Westelijke Corridor
De daken van de jeeps worden geopend. Kennelijk maakt Koi er toch nog een safaririt van. Koetswerk en banden van de jeeps worden met een product bespoten dat de mannetjes van de tseetseevlieg steriel maakt. Ook de donkerblauwe doeken die we her en der in bomen zien hangen, zijn met dit middel doordrenkt. Naar verluidt laten tseetseevliegen zich gemakkelijk verleiden om op zo’n doek neer te strijken.
Gnoes
Geen tien minuten later zitten we te midden van de gnoes. Kilometers lang is het landschap zo ver we kijken kunnen aan weerszijden van de weg met zwarte stippen bezaaid – helemaal tot aan de voet van de Simitiheuvels. Met tienduizenden moeten ze zijn, zo niet met honderdduizenden. Ondertussen is het ons duidelijk dat de overgrote meerderheid van de gnoes de Mara en zelfs de Grumeti nog steeds niet overgestoken zijn. De kudde van één miljoen moet dus aan deze zijde van de rivieren gezocht worden.
De colonne die van links komt aanzetten, lijkt eindeloos. Vooral gnoes zijn het, maar er zitten ook groepjes zebra’s tussen. Netjes achter elkaar kuieren ze door de savanne en steken de weg over. Koi nadert vrij dicht, maar op de gnoes maakt dat niet de minste indruk. Onverstoorbaar zetten ze hun weg voort – gnoes zien slecht en moeten het vooral van hun reuk hebben. Maar zodra zebra’s aantreden, stokt de rij. Want zij hebben ons voertuig wél in de gaten – zebra’s zien uitstekend. Koi rijdt vooruit, terwijl de zebra’s in een brede bocht achter de jeep om hun weg verder zetten. De gnoes sluiten netjes aan – waarom het traject verlegd is, zal hun worst wezen. Een honderdtal buffels kijkt op het spektakel toe.
Een boom die 27 olifanten over zich heen krijgt, is rijp voor de psychiatrie
In de verte komt een olifant uit het struikgewas te voorschijn. Wie maalt nog om een eenzame olifant? Maar dan blijkt dat hij er niet alleen voor staat. Gaandeweg komen er zevenentwintig te voorschijn, vooral volwassen wijfjes, maar toch ook nogal wat jongen. Ze lijken met z’n allen verlekkerd te zijn op dezelfde boom. Met hun slurf reiken ze naar het hoogste groen en als dat niet volstaat, breken ze gewoon enkele takken af. Een boom die 27 olifanten over zich heen krijgt, is rijp voor de psychiatrie.
Even een takje plukken
Plots dendert een vrachtwagen met veel gedruis over de onverharde weg voorbij. Het dominante olifantenwijfje interpreteert dat als een teken van gevaar en loeit haar trompet. Bliksemsnel stellen de volwassen olifanten zich in een cirkel op, de flanken tegen elkaar en de kleintjes in het midden. Een vijand die het op hen gemunt zou hebben, zou met een indrukwekkende kring van slagtanden geconfronteerd worden.
Veilig tussen de volwassen dieren
Van enige vorm van tijdsdruk lijkt Koi zich niet bewust te zijn. Zijn programma schrijft een ommetje in de richting van de Ruwanavlakte voor, dus zullen we dat rustig afwerken. We slaan noordwaarts af, steken de grotendeels droge Grumeti over en keren een eind terug in westelijke richting. Hoog boven een watergat kruist een hangbrug de rivier. Concentrische cirkels op het wateroppervlak lijken op de aanwezigheid van nijlpaarden te wijzen. Maar meer dan twee paar ogen zien we voorlopig niet – één stel ogen hoort een nijlpaard toe, het andere een krokodil.
In Koi’s voetspoor steken we de hangbrug over en trekken het bos door, op zoek naar nijlkrokodillen. Meer dan een vluchtige glimp van twee exemplaren onderaan de hoge oever vangen we niet op. Schichtig verdwijnen de reptielen het water in zodra ze ons horen naderen. Heel even nog nemen twee nijlpaarden poolshoogte.
Watergat met impala’s in de Grumeti
Dan verklaart Koi het safarigedeelte van de trip voor gesloten en zet cito presto koers naar onze lodge in het hart van de Serengeti. Kennelijk voelt hij zich op onverharde weg beter in zijn element dan op asfalt – impala’s, zebra’s, gnoes zoeven met 60 kilometer per uur aan het raam voorbij.
Een handvol tseetseevliegen reist mee in de jeep. Maar ze bijten alleen bij open, heet weer. Dus niet bij bewolkt weer of bij valavond zoals nu, stelt Koi ons gerust
Een handvol tseetseevliegen reist mee in de jeep. Een beet, zowel van een mannetje als van een wijfje, kan de slaapziekte veroorzaken. Deze vliegen kunnen immers een parasiet overdragen die zich graag in menselijke hersenen nestelt. Naarmate de parasiet meer hersencellen oppeuzelt, gaat het slachtoffer meer verward gedrag vertonen en zoetjesaan in coma geraken. Onbehandeld leidt een besmetting steeds tot de dood. Moeten we dan niet net zoals de topi’s onze neus snel in het zand steken?
|
|
|
Neen hoor, stelt Koi ons gerust, tseetseevliegen bijten alleen bij open, heet weer. Dus niet bij regenachtig of bewolkt weer, en ook niet bij valavond zoals nu. Hopend dat de tseetseevliegen die met ons meeliften zich net zoals Koi aan alle regels houden, zetten we de tocht voort.
Als een kerstboom met duizend lichtjes, zo kondigt Serengeti Serena Lodge zich even voor acht in de duistere verte aan, vijftienhonderd meter boven de zeespiegel. Rond het hoofdgebouw liggen de lodges er tussen de boompjes verspreid. Alle paadjes zijn zorgvuldig verlicht, maar toch. Zonder begeleiding mogen we ons niet naar onze lodge begeven. We zijn te gast in de savanne, de dieren zijn onze gastheren. Onderweg zouden we op een buffel kunnen stoten, op een leeuw, op een hyena, wie weet zelfs op een olifant, want die voelen zich hier allemaal thuis.
Maar vanavond is het alleen een haas die ons pad kruist. Dat gevaarlijke dier kunnen we nog net de baas, denken we.
Zaterdag 18 juli | Serengeti
Een stevige ochtendwind ritselt door de bomen tussen de lodges. Vanop onze heuvel kijken we over de immense open ruimte uit die zich honderd meter lager aan onze voeten uitstrekt. Het is alsof er geen einde komt aan die golvende vlakte. Eindeloze vlakte, dat is precies wat de naam Serengeti betekent in de taal van de Masai.
In feite is de boomrijke Westelijke Corridor die we gisteren doorkruisten, dus geen Serengeti pur sang
Wat de Serengeti zo bijzonder maakt, is precies dat golvende, quasi boomloze grasland. De acht vulkanen in de omgeving van de Ngorongoro zijn daar niet vreemd aan. Want tot twee miljoen jaar geleden spuwden zij geregeld hun as uit over de golvende heuvels van dit gebied. Regenwater deed deze as tot een cementachtige, ondoordringbare laag samenkoeken. Hierop zette zich een laag vruchtbare aarde af, waarin korte grassen moeiteloos gedijen. Voor bomen en grotere struiken is dit laagje echter veel te dun, hun wortels stoten meteen op de ondoordringbare laag in de ondergrond.
Zo zijn deze onmetelijke boomloze grasvlaktes ontstaan. Natuurlijk voelen grote grazers zich hier in hun nopjes – gnoes, zebra’s, buffels, gazellen... Op hun beurt trekken deze grazende vleesfabriekjes allerhande roofdieren aan – leeuwen, luipaarden, cheeta’s, hyena’s... Dat er in de wijde omtrek geen bomen of struiken zijn, maakt het allemaal wat spannender. Zich voor roofdieren verstoppen, dat kunnen prooidieren hier niet. Een prooidier ongemerkt benaderen, daar slaagt een roofdier bijna nooit in. Op de Serengeti zijn spieden en bespied worden, jagen en bejaagd worden, dus een spel waar nooit een einde aan komt. Maar dan wel een buitengewoon stresserend spel op leven en dood. En precies dat schouwspel kunnen wij in deze open ruimte vrijwel ongehinderd observeren.
In feite is de boomrijke Westelijke Corridor die we gisteren doorkruisten, dus geen Serengeti pur sang. Vandaag maken we dat goed en trekken we naar de boomloze graslanden rond Seronera, zo’n twintig kilometer naar het zuiden.
Gevlekte hyena’s bij hun leger
Een kudde van wel 150 tot 200 thomsongazellen steekt de weg over. Twee gevlekte hyena’s speuren vanuit hun leger de omgeving af. Zodra één van hen de kuil verlaat, verliest de thomsongazelle die iets verderop ligt te rusten, hem geen seconde uit het oog.
Thomsongazellen
Senegaltrap
Drie senegaltrappen tippelen door het gras – twee mannetjes en één wijfje. Ze kunnen behoorlijk goed vliegen, deze kleine kraanvogelachtigen met hun lange grijze hals, maar toch scharrelen ze liever over de begane grond op zoek naar lekkere hapjes.
In de verte patrouilleert een koppel zadeljakhalzen door het gras, ook al op zoek naar prooi. Als ze een koppeltje vormen, dan is dat voor het leven, aldus Koi.
Voor bomen en grotere struiken is het laagje vruchtbare aarde veel te dun, hun wortels stoten meteen op de ondoordringbare laag in de ondergrond
Hyena bespiedt zebra
Een hyena zit een dertigtal zebra’s te bespieden, zijn kop is net boven het hoge gras zichtbaar. Van één hyena hebben de zebra’s niets te duchten, daar is hij veel te klein voor. Zouden zijn maten hem vervoegen, dan is het echter opletten geblazen.
Seronerarivier – Nijlpaardenpoel bij gele koortsbomen
Een dertigtal nijlpaarden zit dicht in een bocht van de Seronerarivier bij elkaar samengetroept. Gele koortsbomen rijzen hoog boven hen uit. Verderop staan drie maraboes bijna stokstijf op de oever.
Groene bavianen |
|
|
Mocht de leeuwin haar welpje alleen achterlaten, dan zouden de bavianen het beslist verscheuren
Leeuwin brengt haar jong in veiligheid
In de schaduw van een struik krijgt een leeuwin het op haar heupen van al die drukte. Nerveus neemt ze haar welp in haar muil, keert zich weifelend om en maakt zich dan uit de voeten. Ze probeert haar welp in veiligheid te brengen – niet voor ons, aldus Koi, maar wel voor de groene bavianen die zich in de bomen ophouden. Mocht ze haar welpje alleen achterlaten, dan zouden de bavianen het beslist verscheuren. Bavianen zijn immers opportunistische alleseters die hun dieet gemakkelijk aan veranderende situaties aanpassen. Zowat alles wat daarvoor in aanmerking komt, vreten ze – van fruit, gras, bladeren, hars en wortels tot insecten, sprinkhanen, hagedissen en zelfs jonge antilopen. Maar het zit de leeuwin niet mee. Verderop zitten er ook een stel bavianen, dus trekt ze noodgedwongen verder, niet goed wetend wat te doen.
|
|
|
Twee leeuwinnen sluipen door het hoge gras naar elkaar toe. Soms zijn ze amper zichtbaar. Eén van beide draagt een halsband, zodat het parkbeheer haar escapades in kaart kan brengen. Ze groeten elkaar en stappen dan samen verder. Hebben ze een prooi op het oog?
Eén van de nijlpaarden heeft het koele water verlaten en de broeierige open savanne opgezocht
Eén van de nijlpaarden heeft het koele water verlaten en de broeierige open savanne opgezocht. Zo’n driehonderd meter van de rivier staat hij in zijn eentje te grazen. Hij kan tot zestig kilogram gras per etmaal verorberen.
|
|
|
Een kudde van zo’n vijfenvijftig olifanten is duchtig in de weer met enkele bomen en struiken. Vakkundig staan ze een gele koortsboom te ontmantelen zoals alleen olifanten dat kunnen.
Twee zuidelijke hoornraven lopen hun eten bij elkaar te scharrelen in het gras. Soms worden ze ook wel grondneushoornvogel genoemd, vanwege de knobbel op hun bek. Spuuglelijk zijn ze, met die zwarte veren, die kromme bek en die vuurrode lel aan de keel. Op hun lange poten zijn ze amper kleiner dan de thomsongazellen waartussen ze vertoeven.
Thomsongazellen, zuidelijke hoornraaf of grondneushoornvogel |
|
Een wever kruipt in zijn nest |
Acht jeeps op een rij, daar moet iets te beleven zijn. Iedereen tuurt naar een boom, zo’n zestig meter van de weg. Maar voorlopig zien we niet meer dan een vlossige staart die aan een tak lijkt te hangen en soms licht heen en weer schommelt in de zwakke wind. De verrekijkers brengen duidelijkheid – op de tak ligt een luipaard slapend de nacht af te wachten.
Aanvankelijk zien we niet meer dan een vlossige staart die aan een tak lijkt te hangen
Luipaard
Een leeuwin onder een boom heeft zich gerealiseerd dat een kleine kudde thomsongazellen haar niet in de gaten heeft. Behoedzaam nadert ze, wacht af, nadert weer, aarzelt, en begint dan te sluipen. Gaandeweg wordt ze door het hoge gras opgeslokt, we hebben er het raden naar waar ze zit. Maar ook de gazellen hebben haar nog niet opgemerkt, zoveel is duidelijk. Plots schiet de leeuwin uit de startblokken, een grote stofwolk warrelt op als de gazellen in alle richtingen uiteen stuiven. Maar de leeuwin vangt bot en druipt gefrustreerd af, terwijl alle gazellen haar nauwlettend in het oog houden – trillend op hun benen, wellicht.
Spiedende leeuwin
Op en rond enkele grote granieten rotsblokken is het Visitor Centre gevestigd. Kopjes, zo noemen ze hier zulke rotsblokken die als enorme vuisten uit de aarde steken. Die naam is door het Afrikaanse koppies geïnspireerd.
Kopjes, zo noemen ze hier de rotsblokken die als enorme vuisten uit de aarde steken
Mangoest
Wetenschappers daarentegen spreken liever van inselbergs of eilandbergen. Ze komen uit bubbels van gesmolten gesteente voort, die in de aardkorst naar boven geduwd worden en daardoor langzaam afkoelen tot graniet of gneis. Al 500 miljoen jaar worden deze heuvels verder omhoog geduwd. Erosie van zon, wind en water doet ondertussen haar werk, zodat alleen de harde kopjes nog boven het landschap uitsteken. Voor klipdassen en zebramangoesten is dit een uitverkoren terrein. De drukte van de toeristen deert hen in het geheel niet.
Klipdas
Een kort wandelpad slingert zich tussen de beboste kopjes door. Educatieve panelen naast het pad verstrekken ons wat informatie. Dat de trek van de gnoes daarbij centraal staat, hoeft niet te verbazen. Zo vernemen we dat negentig procent van het kalven in februari in de grasvlaktes ten zuiden van Ngorongoro plaatsvindt. Drie weken lang komen er dan gemiddeld achtduizend jongen per dag ter wereld.
Drie weken lang komen er in februari gemiddeld achtduizend jonge gnoes per dag ter wereld
Eens geboren gaat het pijlsnel voor de piepjonge kalfjes. Een kommerloze jeugd is hun niet beschoren. Binnen enkele minuten moeten ze op hun poten kunnen staan, binnen het uur moeten ze hun topsnelheid kunnen bereiken, binnen twee dagen moeten ze aan een roofdier kunnen ontkomen. Mochten moeder en kalf in de chaos van de enorme kuddes van elkaar gescheiden worden, dan gaan ze naast de kudde staan roepen op elkaar. Een beetje knullig, maar het werkt.
Olifant bij de Seronerariver
Na de lange regens van februari tot mei komen de watergaten in het zuiden geleidelijk droog te staan. Noodgedwongen vatten de gnoes dan hun lange trek aan. Eerst gaat het naar het noordwesten, naar de Westelijke Corridor, dicht bij het Victoriameer. Alleen daar in het boomrijke grasland vinden ze nog voldoende voedsel. Voor de gnoes luidt dit meteen ook de paartijd in. Vervolgens steken ze noordwaarts de Mara en de Grumeti over, op weg naar de Masai Mara in Kenia. Dat is de fase waarin we momenteel vertoeven.
Van oktober tot december zetten de korte regens de zuidelijke vlaktes van de Serengeti dan weer geleidelijk in bloei. De grote terugreis kan nu beginnen, want op de eindbestemming is ruimschoots voldoende voedsel aanwezig om straks het kwart miljoen jonge kalveren te voeden.
Leeuwin bespiedt nijlpaarden
In totaal doorlopen de gnoes elk jaar dus een enorme cirkel met een omtrek van duizend kilometer. In tegenwijzerzin, iemand zou eens moeten uitzoeken of het Corioliseffect hier ook een rol speelt.
Jaarlijks neemt één miljoen gnoes aan die migratie deel, maar er zijn ook residentiële kuddes – gnoes die aan hun vaste stek gehecht zijn en opzien tegen het vele reizen. Voorts zijn er nog zo’n tweehonderdduizend zebra’s en vierhonderdduizend gazellen die een gelijkaardig, maar kleiner parcours afleggen.
In totaal doorlopen de gnoes elk jaar een enorme cirkel met een omtrek van duizend kilometer
De zebra’s bewegen sneller dan de gnoes en houden het gras kort. Gnoes prefereren immers het onderste deel van het gras. Daarna komen de kleine gazellen aan de beurt om de laatste restjes af te grazen. Gezien hun kwetsbaarheid hebben ze het immers niet begrepen op hoog gras.
Geboorteplanning verloopt bij zebra’s veel minder strikt dan bij gnoes. Zij bevallen het ganse jaar door, maar toch ook met een lichte voorkeur voor het regenseizoen, omdat vers gras dan in overvloed beschikbaar is.
Masaigiraffen, zebra’s
Dat die massa dierlijke proteïnes de interesse van vleeseters wekt, laat zich raden. Die jagen niet alleen op de prooien, maar ruimen ook de kadavers op van beesten die onderweg van uitputting of ouderdom sterven.
Leeuwen en luipaarden zijn territoriaal ingesteld. De trek volgen, dat doen ze niet, ze wachten simpelweg tot hun voedsel voorbijgelopen komt en slaan dan hun slag. Hyena’s daarentegen volgen de kuddes vaak op de voet, maar krijgen het voortdurend met lokale hyena’s aan de stok. Die nemen het immers niet dat migranten hun broodwinning komen afpakken.
Dikdiks
Een omslachtige bedoening is het, deze jaarlijkse migratie, maar alleen op die manier konden zich op de Oost-Afrikaanse vlakten de gigantische kuddes ontwikkelen die we nu kennen. De nationale parken van de Masai Mara en de Serengeti zijn precies op de maat van deze migratie gesneden, ze nemen het volledige migratiegebied in bescherming.
|
|
Nijlganzen |
We zetten onze tocht langs de Seronerarivier verder. Wel honderd zebra’s staan er hun dorst te lessen. Toch maken ze zich ijlings uit de voeten zodra welgeteld één mannetjesolifant komt aanstappen. Pas als de reus zijn rug gekeerd heeft, wagen ze het weer te drinken.
|
|
|
Leeuwen en luipaarden volgen de trek van de gnoes niet. Ze wachten simpelweg tot hun voedsel voorbijgelopen komt en slaan dan hun slag
Kennelijk zijn de twee leeuwinnen van daarstraks nog steeds samen op pad. Door het gras sluipen ze langs de oever van de rivier. Een grote kudde zebra’s aan de overkant van de weg kan op hun ongezonde belangstelling rekenen. Volgens Koi wachten ze het ogenblik af waarop de zebra’s naar de rivier komen om te drinken. Maar dan moeten de zebra’s eerst de weg oversteken en daar staan helaas twee colonnetjes van vijf jeeps met een opening van slechts een vijftigtal meter ertussen. Dat is wat smalletjes, het lijkt twijfelachtig dat de zebra’s zich in dat gat zullen wagen. Vier giraffen staan te knabbelen aan groene blaadjes hoog in de bomen.
Het geduld van de leeuwinnen is op. Eén voor één glippen ze tussen de jeeps door. Daar hebben de giraffen het helemaal niet op begrepen. Met een ruk keren ze zich om en zetten het schichtig op een lopen. Dat alarmeert de zebra’s, die prompt voor de giraffen uit gaan rennen. De leeuwinnen zijn er aan voor de moeite. We prijzen ons gelukkig dat het ons heel wat minder moeite kost om aan voedsel te geraken. Gewoon naar de lodge terugkeren volstaat.
Tijdens de avondsafari heeft Koi nijlpaarden en krokodillen in de Grumeti voor ons in petto. Uitgestrekte stroken grasland zijn zwartgeblakerd. Soms brandt een deel van de savanne per ongeluk af. Maar vaker zijn de vuurhaarden opzettelijk aangestoken. Door het parkbeheer bijvoorbeeld, om nieuw, kort gras een kans te geven en zo de weg vrij te maken voor kleine gazellen. Of door stropers, om het opgejaagde wild gemakkelijker te vangen.
Von der deckens tok of kleine neushoornvogel
Honderden zebra’s keren in gespreide slagorde door het kale, zwarte landschap terug van een bezoekje aan het watergat. Op een tak zit een kleine neushoornvogel – een von der deckens tok weet Koi. Een mannetje is het, herkenbaar aan zijn rode bek. Wellicht is hij in deze woestenij naar iets eetbaars op zoek.
We steken de brug over de Orangi over en bereiken een kwartiertje later Retima, waar de Seronera in de Orangi vloeit. Stenen picknicktafeltjes en een wc-cabine tussen de bomen roepen er eerder een sfeertje van Planckendael dan van de Serengeti op.
Wel tachtig kreunende, zuchtende en sissende nijlpaarden zitten er in de nijlpaardenpoel schouder aan schouder
Nijlpaardenpoel bij Retima |
|
|
Onfrisse geuren walmen ons uit de vieze brij aan de voet van de steile oever tegemoet. Dat blijkt the place to be te zijn. Wel tachtig kreunende, zuchtende en sissende nijlpaarden zitten er in de nijlpaardenpoel schouder aan schouder. We kunnen amper uitmaken welk paar ogen bij welke rug hoort. Voortdurend hebben ze het met elkaar aan de stok, doorlopend kibbelen ze om wat meer ruimte. Er wordt gesnauwd en geduwd dat het een lieve lust is, soms slaan twee rivalen met de koppen tegen elkaar.
Nijlkrokodil
Welgeteld één krokodil ontwaren we in het slijk van de andere oever, een eind van de nijlpaarden vandaan. Volwassen exemplaren zoals deze kunnen vijf tot zes meter lang zijn en meer dan zevenhonderd kilogram wegen.
Impala, bavianen |
|
Baviaan |
Met lichte tegenzin keren we naar de lodge terug. De zebra’s van daarstraks zijn ondertussen al een flink eind opgeschoten. Netjes poseren ze voor een fotogenieke zonsondergang boven de heuvels.
Zondag 19 juli | Serengeti – Naabi Hill
Het vulkanische gebied in en rond de caldeira van Ngorongoro wordt de volgende honk in onze tocht door de spectaculaire natuur van Kenia en Tanzania. Maar eerst hebben we nog een stukje Serengeti te goed, meer bepaald de zuidelijke vlakten. Ondertussen weten we dat daar de wieg van de gnoes staat – maar ook de wieg van de mensheid, volgens sommige wetenschappers.
In de zuidelijke vlakten van de Serengeti staat de wieg van de gnoes, maar ook die van de mensheid
Savannearend
Maraboe, witruggier |
|
|
Terwijl chauffeur-gids Pedro de rit op de onverharde B144 inzet, kijkt een savannearend ons vanop een verre tak na. Verse karkassen zijn diens lievelingskostje. Toch doen konijnen, reptielen en parelhoenen er goed aan ver uit zijn buurt te blijven.
Mangoest
Ze worden vier tot zes meter groot, een mannetje weegt al gauw 1 900 kg, een wijfje 1 100 kg, zo klinkt het plots in de jeep. Gisteren hebben we de stem van Pedro nauwelijks gehoord, vandaag ontpopt hij zich als een spraakwaterval van feiten en cijfers. Over een zwangerschap doen ze veertien maanden, gaat hij onverstoorbaar verder, gemiddeld leven ze achtentwintig jaar.
Een leeuw met een beetje hersenen zal een giraffe bij voorkeur aanvallen terwijl hij drinkt. Of terwijl hij slaapt
Kennelijk heeft hij het over de twee masaigiraffen een eind naast de weg. De mens en de leeuw zijn de belangrijkste vijanden van deze goedaardige reuzen. Toch is de giraffe een geduchte tegenstander – een leeuw doodschoppen, daar draait hij zijn poot niet voor om. Een leeuw met een beetje hersenen zal een giraffe dan ook bij voorkeur aanvallen terwijl hij drinkt. Of terwijl hij slaapt. In een bosachtige omgeving houdt de giraffe het daarom bij rechtopstaand dutten. Enkel in de open vlakte durft hij het aan zittend te slapen.
Over de westelijke oever van de Seronera zakken we verder zuidwaarts. Diep in het struikgewas zitten een handvol maraboes en Afrikaanse witruggieren zich aan een groot karkas te goed te doen – zelfs Pedro kan vanop deze afstand niet uitmaken of het bij leven en welzijn een buffel, een gnoe of een zebra was. Alleszins moeten het leeuwen geweest zijn die dit dier te pakken kregen en deze aaseters nu de restjes gunnen.
Zebra’s, impala, topi
Langs de rivier is het kennelijk goed toeven voor dieren – zebra’s, gnoes, topi’s, impala’s, nijlpaarden bij de vleet. Even lopen we bij het Visitor Centre aan en zetten dan onze tocht op de oostelijke oever van de Seronera verder, richting Masai Kopjes.
Buffels
Het landschap verandert nu drastisch. Bomen of struiken komen bijna niet meer voor. Een mannetjesolifant staat eenzaam te grazen in de open savanne. Per dag heeft hij driehonderd kilogram voedsel en tweehonderd liter water nodig. Normaal is hij elke dag 16 uur zoet met het vergaren daarvan. Waar hij dat in dit kale gebied vandaan gaat halen, is niet duidelijk.
Hoog in een acaciaboom heeft een luipaard zijn stek gevonden voor de dag
Luipaard
Tien jeeps op een rij – daar is beslist meer aan de hand dan een grazende olifant. Hoog in een acaciaboom blijkt een handvol poten losjes aan een tak te bengelen. Nog iets hoger bemerken we de gevlekte vacht van een luipaard die daar zijn stek gevonden heeft voor de dag. Naarmate de andere busjes afdruipen, kunnen we druppelsgewijs naderen. Heel af en toe richt het luie dier zich op om poolshoogte te nemen van de omgeving.
Zwartkopreiger |
|
Maraboe op acacia |
Zebra’s, gnoes
Verderop staat een zwartkopreiger in het gras. De grote grijze vogel met de lange nek lijkt wat op de blauwe reiger die in België een vertrouwde verschijning is.
Door het hoge savannegras is een leeuwin met twee welpen op pad. Enkel haar rug is in het hoge gras zichtbaar. Waarschijnlijk maakt ze deel uit van een broedgroep – een stel leeuwinnen met welpen, geleid door één of twee mannetjes. Als dat broers zijn, mogen ze beide met alle wijfjes paren. Mannetjes vreten tot veertig kilogram vlees per dag en kunnen vijftien jaar oud worden. Vrouwtjes zijn al met minder dan dertig kilogram tevreden. Dat dieet bekomt hen goed, want doorgaans worden ze twintig jaar oud. Zo nodig kunnen leeuwen het drie dagen zonder eten stellen. Dat zal in dit kale gebied geen uitzonderling zijn, nemen we aan.
Even zien we een stel hartenbeesten voor een stel topi’s aan
Hartenbeesten
De overige mannetjesleeuwen houden zich in een vrijgezellengroep op. Soms zal zo’n vrijgezel een gooi doen naar het leiderschap van een broedgroep en het leidende mannetje proberen te verdrijven. Lukt hem dat, dan zal hij meteen de welpen van zijn voorganger doden om de wijfjes bronstig te maken.
Hartenbeesten
In een zwartgeblakerde strook grasland nemen we ons allereerste hartenbeest waar. Die naam dankt het dier aan Afrikaanse boeren die vonden dat het op een hert lijkt – van hertebeest naar het Engelse hartebeest en het Nederlandse hartenbeest – is maar een kleine stap. Zowel mannetjes als wijfjes van deze grote antilope dragen sikkelvormige, geringde hoorns.
Masai Kopje
De weg slingert tussen de Masai Kopjes door, een tiental dicht begroeide heuveltjes van granietblokken. Dierlijk vertoon valt er niet te bespeuren.
Hartenbeesten |
|
Open savanne |
Dan zijn de luttele waterpoelen langs de weg – sommige nog gevuld met bronwater – een stuk populairder. Afrikaanse nimmerzatten en heilige ibissen vinden er hun gading, zelfs een krokodil ligt er te zonnen. In het oude Egypte werd de ibis met de zwarte kop en nek en het witte lijf als het heilige dier van de god Thoth vereerd – vandaar de naam heilige ibis.
Nijlkrokodil |
|
Heilige ibissen, nimmerzatten |
Even zien we een stel hartenbeesten voor een stel topi’s aan. Verbazend is dat niet, de topi’s worden ook weleens lierantilopen of basterdhartenbeesten genoemd.
Zadelbekooievaar
Ongemeen mooi is de zadelbekooievaar die zich aan een waterpoel ophoudt. Een buitenbeentje bij de ooievaars is dit, want het is geen trekvogel en in een kolonie houdt hij zich al evenmin op. Liever vertoeft hij in zijn eentje, of samen met een tijdelijke partner. Zijn naam dankt hij aan de gele, zadelvormige vlek bovenaan zijn deels rode, deels zwarte bek.
Letterlijk niets reikt hier meer dan tien centimeter boven het maaiveld. Het is duidelijk dat we vulkanisch gebied naderen
Twee Afrikaanse witruggieren bespieden de savanne vanop het gewelf van één van de schaarse acacia’s. Zo ver het oog reikt steken niet meer dan een handvol bomen en wat termietenheuvels boven het dorre gras uit. Toch blijken hartenbeesten, dikdiks, thomsongazellen en struisvogels bereid te zijn in dit troosteloze decor de meedogenloze zon te trotseren.
Afrikaanse witruggieren op acacia
Helemaal gerust zijn ze er echter niet in. Het kopje van een hyena steekt immers net boven het gras uit. Enkele hartenbeesten houden het roofdier nauwlettend in de gaten. Ook de kudde thomsongazellen is duidelijk op haar hoede.
Leeuw (m)
Kwart na twaalf is het als we weerom de B144 bereiken, zo’n 48 km ten zuiden van het Visitors Information Centre.
Waar een olifant in dit kale gebied zijn voedsel haalt, is niet duidelijk
Te midden van de boomloze savanne ligt een mannetjesleeuw zijn krachten te sparen. Heel even richt hij het hoofd op en opent de ogen, maar meer performance moet er voorlopig van hem niet verwacht worden. Verderop staat een solitaire olifant in het dorre gras zijn dagschotel bij elkaar te harken. We wensen hem goede moed – hij zal het nodig hebben.
Kaarsrecht leidt de onverharde weg ons naar de eenzame Naabi Hill in de zuidoosthoek van het park. Daar klimmen we even uit de vlakte weg om onder de bomen in het gezelschap van tientallen driekleurige glansspreeuwen te picknicken. Uit ervaring weten zij dat er altijd wel wat van tafel valt.
Driekleurige glansspreeuw
Ten oosten van Naabi Hill is het landschap zo mogelijk nog desolater dan ten westen ervan. Letterlijk niets reikt hier meer dan tien centimeter boven het maaiveld. Het is duidelijk dat we vulkanisch gebied naderen. Toch laat ook hier de fauna zich niet onbetuigd – een eenzame jakhals, een twaalftal struisvogels, een twintigtal thomsongazellen dolen door het dorre gras.
Dan daagt er een stel acaciabomen op, een unicum mijlenver in de omgeving. Onder de bomen gaat een eenvoudige houten poort schuil die een onzichtbare grens markeert. Onze tocht door het nationaal park van Serengeti loopt ten einde, onze verkenning van Ngorongoro Conservation Area kan beginnen.
Jaak Palmans
© 2009, 2021 | Versie 2022-11-13 12:56
Lees het vervolg in (5/7)